De Croo I en public affairs: waar zijn we aan toe?

Het zal niemand ontgaan zijn dat de federale regeringsvorming opnieuw op een bijzondere manier is verlopen. Het bleek aartsmoeilijk om de partijen die samen een meerderheid vormen rond de tafel te krijgen. Eens dat toch lukte, waren we opnieuw getuige van een reeks onverwachte wendingen. De toeschouwer bleef vaak vol onbegrip achter.

Het resultaat van deze onderhandelingen is een regering met vele eigenaardigheden: ze heeft geen Vlaamse meerderheid, zeven partijen met verschillende ideologische overtuigingen moeten tot een akkoord komen en de twee partijen met de meeste zetels in het parlement worden uitgesloten. Om de belangen van een organisatie te behartigen bij deze regering, is het uiterst belangrijk om te begrijpen hoe ze werkt en om nieuwe wendingen op de voet te volgen.

Twee krachten om rekening mee te houden

Ten eerste brengt deze regering zeven partijen rond de tafel, wat ongekend is. Een van de uitdagingen van deze regering zal dan ook zijn om een minder verward beeld te geven van de wekelijkse bijeenkomsten van de eerste minister en de vice-eerste ministers (het kernkabinet of kortweg de kern) dan de superkern (de kern uitgebreid met de partijen die de vorige regering bijzondere machten hebben gegeven) tijdens de meest intense fase van de pandemie. Het regeerakkoord van meer dan 140 pagina’s lang zal een essentieel hulpmiddel zijn om de koers van de regering in kaart te brengen. Dit sluit niet uit dat er verschillen in interpretatie zullen zijn en dat de regering zich zeker zal moeten bezighouden met zaken die niet onder het akkoord vallen. Op dat moment zijn er twee mogelijke scenario’s. Of de regering besluit niet verder te gaan dan het akkoord en krijgt te horen dat het haar aan ambitie of oplossingen ontbreekt. Of ze beslist om verder te gaan, maar dan met grote kans op onenigheid. Dit is in eerdere regeringen ook het geval geweest, maar door het grote aantal spelers wordt het hier mogelijks uitvergroot.

Aan de andere kant hebben de partijvoorzitters – bijna allemaal nieuw verkozen en soms flamboyante persoonlijkheden – een erg belangrijke rol gespeeld tijdens de onderhandelingen. Zelden waren ze zo bepalend voor de onderhandelingen. Gewoonlijk worden de partijdeskundigen en potentiële ministers al heel vroeg bij de onderhandelingen betrokken. Deze keer werden deze mensen pas echt betrokken eens de laatste rechte lijn was ingezet. Geen van de partijvoorzitters zal echter een actieve rol spelen in de regering, waardoor de kans groot wordt dat elke stap van de regering door hen nauwkeurig zal worden opgevolgd. Als hoeders van het regeerakkoord kunnen de partijvoorzitters ook als destabilisator optreden als zij vinden dat de belangen van hun partij niet voldoende worden verdedigd.

Hoe gaan we om met deze regering?

In de huidige context is het essentieel om een analyse te maken van en rekening te houden met de standpunten van alle partijen in de coalitie, want elke partij kan (en zal op een bepaald moment) haar veto uitspreken. Het is ook belangrijk om na te gaan hoeveel belang de partijen hechten aan de verschillende dossiers, want er zal veel onderhandeld moeten worden. Een partij zal namelijk enkel toegevingen doen op een dossier als de andere partijen op hun beurt elders een compromis aanvaarden. De partijvoorzitters moeten op onze radar blijven vanwege hun duidelijke wens om betrokken te worden bij regeringswerkzaamheden.

Ook de samenstelling van de nieuwe ministeriële teams moet zorgvuldig worden opgevolgd. De groene partijen zullen aanzienlijk moeten aanwerven om hun kabinetten te bevolken, evenals de socialisten, die deels zullen gebruikmaken van hun studiecentra en regionale kabinetten, en zo een stoelendans in gang kunnen zetten. Bij Open Vld en CD&V zullen veel adviseurs op post blijven, terwijl vele MR-medewerkers zullen moeten uitkijken naar een andere baan door het kleinere aantal ministerposten dat de partij werd toebedeeld. In elk geval zullen veel adviseurs een inloopperiode nodig hebben en zo vatbaarder zijn voor externe input en achtergrondinfo.

In het parlement, daarentegen, wacht ons een geleidelijke terugkeer naar de normaliteit. De afgelopen periode zijn er nieuwe allianties ontstaan en tal van gezamenlijke initiatieven genomen, maar het klassieke spel van meerderheid tegen oppositie zal wellicht spoedig terug de orde van de dag bepalen.